“Em đi làm 7 năm rồi, mà cái này em còn không biết sao?” – đây là một câu hỏi đầy tính công kích mà một người em mình nhận được trong một cuộc họp. Điều đáng nói là em ấy không làm gì sai cả, mà chỉ đang cố gắng phản đối một cách làm sai về mặt pháp luật nhưng lại được một số người trong công ty chấp nhận như một “chuẩn mực”.

Đây là kiểu lập luận “ai cũng thế” – một dạng tư duy nguy hiểm, kiểu như “Bộ em chưa bao giờ vi phạm luật giao thông sao mà đi nói người ta vi phạm luật là sai?”. Khi văn hóa làm việc dựa trên những thói quen cũ thay vì dựa vào lý lẽ, công bằng và hiệu quả, những người có tư duy phản biện như em mình lại trở thành đối tượng bị công kích.

Cá nhân mình, mình thường tránh các tranh cãi không cần thiết vì tin rằng: nếu một người có tư duy, họ sẽ nhanh chóng nhận ra vấn đề, còn nếu họ chưa đủ khả năng để hiểu, thì tranh cãi với họ cũng không có tác dụng gì. Trong cuốn Power vs. Force, tác giả David R. Hawkins đề cập rằng mỗi người sinh ra với một mức năng lượng nhận thức nhất định và rất khó để thay đổi điều đó trong cả cuộc đời. Điều này lý giải tại sao đôi khi có những người dù được chỉ rõ lỗi sai, họ vẫn không thay đổi.

Tuy nhiên, nói là vậy nhưng nếu mình ngồi trong cuộc họp đó, có lẽ mình cũng không giữ được bình tĩnh. Còn em mình thì chọn cách im lặng để tránh sa lầy vào một cuộc đối đầu không đáng có và yên ổn rời khỏi chốn thị phi.

Bất đồng với quan điểm, không phải với con người

Quay lại vấn đề chính: khi bạn không đồng ý với ai đó, hãy nhớ rằng bạn chỉ đang bất đồng với quan điểm hoặc cách làm của họ, chứ không phải đang phủ nhận giá trị con người họ. Đừng vì một chút khác biệt mà công kích cá nhân hay tìm cách hạ bệ người khác. Giữ bất đồng trong phạm vi công việc, đừng để nó ảnh hưởng đến cảm xúc hay mối quan hệ của bạn với đồng nghiệp.

Một ví dụ khác: một người em khác của mình, khi đã xin nghỉ việc. Trong buổi họp bàn giao, sếp nói thẳng với em ấy rằng: “Em khác nào kẻ phản bội?” – chỉ vì quyết định nghỉ việc. Một lời nhận xét mang tính áp đặt nặng nề, khiến em mình cảm thấy bị xúc phạm thay vì được đối xử chuyên nghiệp.

Rõ ràng, khi bất đồng không được xử lý đúng cách, nó có thể gây tổn thương, mất đi sự tôn trọng lẫn nhau và tạo ra môi trường làm việc tiêu cực.

Thuyết phục chứ không áp đặt

Một trong những vấn đề phổ biến nhất trong môi trường làm việc là sự áp đặt ý kiến. Điều này thường xảy ra từ những người lớn tuổi hơn, có thâm niên hơn hoặc ở vị trí cao hơn. Họ cho rằng quan điểm của họ là đúng và mong muốn người khác tuân theo mà không cần giải thích hay thuyết phục.

Dù bạn có nghĩ rằng mình đúng, điều quan trọng là bạn cần trình bày quan điểm của mình một cách thuyết phục, chứ không phải áp đặt. Khi trao đổi, hãy sử dụng lý lẽ và dữ liệu. Nếu bạn ép buộc người khác phải đồng ý mà không đưa ra lập luận hợp lý, thì ngay cả khi bạn đúng, bạn cũng khó nhận được sự ủng hộ.

Ngoài ra, tránh sử dụng những câu nói mang tính áp đặt như:

“Em phải làm thế này.”
“Ai cũng làm vậy.”
“Con trai thì phải…”
“Con gái thì phải…”

Những lập luận như vậy không chỉ thiếu thuyết phục mà còn tạo ra sự phản kháng. Mỗi người đều có suy nghĩ riêng, và cách tốt nhất để thuyết phục họ là giúp họ thấy được lợi ích từ quan điểm của bạn.

Thẳng thắn thừa nhận sai

Không ai đúng hoàn toàn 100% trong mọi tình huống. Nếu bạn nhận ra mình sai, hãy thừa nhận một cách thẳng thắn. Điều này không chỉ giúp bạn học hỏi và phát triển mà còn giúp bạn tạo dựng uy tín trong môi trường làm việc.

Thừa nhận sai không có nghĩa là yếu đuối. Ngược lại, những người dám nhận sai thường được đánh giá cao hơn những người luôn tìm cách biện minh hoặc đổ lỗi. Nếu bạn còn trẻ, hãy rèn luyện thói quen này sớm. Đừng để khi lớn tuổi, bạn trở thành một người không bao giờ chịu thừa nhận lỗi lầm của mình.

Hãy thử đặt mình vào vị trí của một nhân viên làm việc với một người sếp không bao giờ chịu nhận sai, dù sai rành rành. Bạn sẽ cảm thấy ra sao? Chắc chắn là không thoải mái chút nào. Vì vậy, nếu muốn trở thành một người lãnh đạo tốt hoặc một đồng nghiệp đáng tin cậy, hãy tập thói quen chịu trách nhiệm, nhận sai và sửa sai.

Xử lý bất đồng chuyên nghiệp

Về chủ đề sếp, bạn có thể đọc thêm bài này của mình –> Chọn cho mình một người sếp tốt

Hướng đến thành công chung

Cuối cùng, điều quan trọng nhất khi làm việc nhóm không phải là ai thắng ai thua, ai đúng ai sai, mà là cả team cùng đạt được kết quả tốt nhất. Mục tiêu cao nhất luôn là sự thành công của dự án và công ty, chứ không phải việc bảo vệ quan điểm cá nhân.

  • Nếu bạn sai, hãy coi đó là cơ hội để học hỏi và cải thiện.
  • Nếu bạn đúng, hãy sử dụng điều đó để giúp cả nhóm đi xa hơn, thay vì chỉ để chứng tỏ bản thân.
  • Nếu bạn không đồng ý với ai đó, hãy tranh luận bằng lý lẽ, không phải bằng cảm xúc.

Thành công trong công việc không phải là chiến thắng của một cá nhân, mà là sự đồng lòng và nỗ lực của cả tập thể.

Bài viết này là một phần trong khóa học “1st-jobber Toolkit: Chuẩn bị cho Lần đầu đi làm” mà mình giảng dạy trên Brand Camp. Nếu bạn thấy hữu ích, đừng ngại ủng hộ bằng một lượt chia sẻ nhé.

Chúc mọi người luôn giữ được phong thái chuyên nghiệp và một tinh thần làm việc tích cực!